Carowie, Trzeci Rzym oraz dziedzictwo wielkich schizmatyków

Po krótkim i zwięzłym omówieniu wiarołomnych Szwedów na północy przejdziemy teraz do wschodniego obrzeża Rzeczpospolitej. Tu wróg okazuje się być jeszcze bardziej potężny, bezlitosny, brutalny i szalony. Jest to przysłowiowa kraina zła, kraj szaleńca i niekończącego się postrachu. To bez wątpienia kraina Mordoru, bowiem pałac carski na Kremlu moskiewskim dorównuje siedzibie Saurona, który wydawał się mieć swój ludzki odpowiednik w Iwanie Groźnym. Znany namalowany przez Ilya Repina wizerunek (po prawej stronie) przedstawia despotę, który dopiero co zabił swojego potomka w napadzie złości i obłędu i natychmiast po tym opłakiwał gorzko tę zbrodnię. Poprzedzone to było odrażającym nieumyślnym zabójstwem - atakiem Iwana na żonę własnego syna, będącą w zaawansowanej ciąży, którą skopał w podbrzusze. Carewicz chciał stanąć w jej obronie i został bez namysłu zabity. Iwan uchodził za inteligentnego i cwanego, ale również podstępnego, pamiętliwego i porywczego. Potrafił strategicznie myśleć daleko naprzód i grał często w szachy, także przeciw samemu sobie. W Roku Pańskim 1550 dał on początek nowemu porządkowi rosyjskiego władcy, umocnił centralny aparat państwowy i wzmocnił siły zbrojne. Aby utrzymać w ryzach rosyjską szlachtę (Bojarów) założył grupę terroru Opriczniki, oddział interwencyjny i elitarny, który był podporządkowany wyłącznie jemu. Przestępstwa tych skrytobójców były tak makabryczne, jak gdyby zostały wyciągnięte z najstraszliwszego gabinetu grozy. Zdobycie Chanatu Kazańskiego A.D. 1552 a także w krótkim czasie po nim Astrachanu (ostatnie pokłosie Złotej Ordy), czyli tego co pozostało po potężnym Imperium mongolskim Dżingis Chana, ugruntowało rosyjskie mocarstwo. Iwan był także pierwszym carem, który spoglądał daleko na wschód, mianowicie na Syberię, czyli „śpiącą ziemię” po tamtej stronie pasma Uralu. Drogocenne skarby takie jak złoto, kryształy i wytworne skóry sobola pokazał Iwanowi jeden z członków rodziny Stroganow, w konsekwencji czego zachłanność cara rosła niemal bezgranicznie. Rok Pański 1555 okazał się być narodzinami „Kompanii Moskiewskiej”, czyli angielsko-rosyjskiej spółki akcyjnej, która obrała sobie za cel eksploatację syberyjskich pustkowi. Spółka istniała nieprzerwanie do 1917 roku, czyli do czasu wybuchu komunistycznej październikowej rewolucji pod przewodnictwem Władimira Iljicza Lenina.
Nieumyślne zabójstwo własnego syna Iwana Iwanowicza, carewicza i następcy tronu, podczas kłótni, którą tak naprawdę on sam w gniewie sprowokował, jest dobitnym przykładem na jego zrujnowany charakter, albowiem zaraz po tym czynie żałował on gorzko wypowiedziawszy następujące słowa: „Od Adama aż do tego dnia przewyższyłem wszystkich grzeszników. Bestialstwem i zepsuciem splamiłem moją duszę.“ Takie oto słowa odnotował on po tym czynie. Ależ nie był to ostatni car, który zabił swojego własnego syna i następcę. Te okropności miały się wydarzać w pałacu carskim jeszcze nie raz.
Iwan Groźny cierpiał przez całe życie na wahania nastrojów i ciężkie depresje. Umarł w Roku Pańskim 1584, a mianowicie 18 marca owego roku. W swoich ostatnich latach życia miał on szukać pociechy u wiedźm i czarowników oraz skowycząc biegał cały czas po swoim zamku.
Po tym jak Wielki Książę Moskiewski, Iwan Groźny dał się Anno Domini 1547 koronować na cara całej Rusi, umocniła się opracowana już za Iwana III koncepcja Moskwy jako Trzeciego Rzymu (Iwan III, Wielki Książę Moskiewski). Zatem, aby umocnić roszczenie o spuściznę bizantyjskiego Imperium, w Roku Pańskim 1472 - a więc 19 lat po upadku cesarstwa wschodniorzymskiego - wziął sobie za żonę Zoe Paleolog, bratanicę ostatniego bizantyjskiego cesarza Konstantyna XI. Paleologa). Moskwa stała się tym samym jedynym pozostałym bastionem „prawosławnego (ortodoksyjnego) chrześcijaństwa”. Bizantyjskie rytuały, formy rządzenia i symbole państwowe jak ów słynny podwójny orzeł przedostały się do rosyjskiego życia.

Ze względu na koronację Iwana Groźnego Wielkie Księstwo Moskiewskie stało się również Caratem Rosyjskim. Zgodnie z oficjalnym tytułem cara „Car i Wielki Książę całej Rusi“ (Царь и Великий князь всея Руси) nazwę można także przetłumaczyć jako „Carat Ruski” (przymiotnik русское wywodzi się pierwotnie od Русь ). Pomysł na nazwę kraju opierał się przede wszystkim na podkreśleniu, że w tym kraju zostały połączone ze sobą wszystkie tereny Rusi, które podlegały (polsko-litewskiej) „niewoli”. Zatem Rosja już przy budowaniu swojego państwa odgradzała się całkiem świadomie i z całym impetem od Korony Polskiej.
Podczas gdy Wielkie Księstwo Moskiewskie jeszcze przed upadkiem Konstantynopola musiało pokonać Mongołów Złotej Ordy, wraz z przejęciem konstantynopolskiego dziedzictwa stało się ono jeszcze bardziej zuchwałe, aby wraz założeniem caratu przejść następnie w aktywność ekspansyjną. Przy tym nie był to tylko napór na wschód i podbicie Syberii, lecz także chodziło o dostęp do Bałtyku i krajów bałtyckich, które na liście życzeń Iwana znajdowały się bardzo wysoko. Jeśli zaś chodzi o punkt drugi nieuchronną koniecznością było naruszenie struktury wpływów Rzeczpospolitej, co tym samym sprowokowało Husarię do wkroczenia do akcji.
Konflikt interesów nie dotyczył jednak przede wszystkim sfery materialnej i nie chodziło tu wcale tylko o pozyskanie czy obronę dóbr ziemskich. Były to zasadnicze koncepcje kierowania państwem i pytania o prawdę. Quid veritas est? - to pytanie zadał już Poncjusz Piłat naszemu Panu Jezusowi Chrystusowi w dniu ukrzyżowania w trakcie upozorowanego postępowania sądowego. I przez to pytanie także rozpadło się dawniej zjednoczone chrześcijańskie rzymskie imperium na wschodni i „zachodni Rzym”, nieuwzględniając faktu, że wszystkie drogi zawsze prowadzą do Rzymu. Imperium wschodniorzymskie ze stolicą w Konstantynopolu, od dawien dawna nazywane również Bizancjum, interpretowało słowa Jezusa Chrystusa „Tu es petrus” zupełnie inaczej.
Podczas gdy w linii rzymskiej papież jako zastępca Jezusa na ziemi jako górował nad świeckim władcą i chrześcijańscy monarchowie kierowali swój wzrok na Rzym, konstantynopolskie środowisko odnalazło harmonię między autorytetem państwowym a duchowym. Symbolizował to dobitnie dwugłowy orzeł. W ekonomicznym i kulturalnym rozkwicie odnajdywało się tego potwierdzenie. Konstantynopol uchodził przez wieki jako centrum stabilności i dobrobytu. Był to węzeł komunikacyjny niezliczonych dróg handlowych ze wzorową dyplomacją. Nakarmiony i imponujący aparat urzędniczy czuwał nad poborem podatków i orzecznictwem sądowym. Wydawało się, że Bizantyjczycy zrobili wszystko dobrze. Gdy Rzym „zachodni“ nawiedzany był raz za razem przez plądrujące hordy barbarzyńców a miasto znacznie podupadło, Konstantynopol rozkwitał okazale. Zamiast bić się z barbarzyńcami i ryzykować własne życie na polu bitwy, chętniej wypłacano tu i ówdzie odszkodowanie, mniejsze lub większe bez najmniejszego problemu. Poza tym przekazywano je do Rzymu „zachodniego”, gdyby barbarzyńcy znowu chcieliby się tam wyszaleć. W taki oto sposób mijały dni a życie było piękne. Jednakże na horyzoncie dostrzegano już nadciągające pierwsze ciemne chmury.
Papieże nigdy nie opuścili Rzymu w tych stuleciach ciemności. Bowiem w Rzymie stała skała, grób Piotra Apostoła, do którego nasz Pan powiedział: „Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et portae inferi non praevalebunt adversus eam: et tibi dabo claves regni coelorum. Quodcumque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis; et quodcumque solveris super terram erit solutum et in coelis." Czyli po polsku : Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie". Wierni tym słowom trwali oni w wierze. Na wschodzie tymczasem chmury robiły się coraz ciemniejsze. Islam rozpoczął podbijanie świata pod sztandarem proroka. Bizancjum zaś było tym intratnym celem. Ataki następowały coraz częściej, wróg nie dawał się już zadowolić zdobycznymi nagrodami i chciał wszystkiego: SERCA. W XII. wieku po zwycięstwie na Kosowym Polu Osmanom udało się w końcu uzyskać korzystną pozycję wyjściową do natarcia na Konstantynopol.
29 maja Anno Domini 1453 stanowi w historiografii koniec średniowiecza i początek ery nowożytnej. Walka bram została rozstrzygnięta na rzecz Wysokiej Porty, gdy powzięta została Kerkoporta, pozornie tycia brama w systemie obronnym największej fortecznej instalacji ówczesnego świata. Wysoka Porta, jak było nazywane Imperium Osmańskie, rozpoczęła swój triumfalny pochód na północ. Magnateria uciekała na złamanie karku, wiele cennych pism miało jednak już wcześniej zostać zabranych z miasta i uratowanych. Wiedza nie została utracona a jej przekazywanie mogło przez to zostać zapewnione. Moskwa wzbiła się zatem na pozycję stolicy Ortodoksji.
Możliwe, że już wcześniej a najpóźniej od czasu upadku Konstantynopola Rosja została w znacznym stopniu ukształtowana przez bizantyjski charakter. Jeszcze krótka uwaga odnośnie bizantyjskiego kręgu kulturowego: Państwo typu bizantyjskiego utrzymuje gigantyczną biurokrację i wymykające się spod kontroli sądownictwo, które chcą podporządkować surowemu zbiorowi reguł każdy nawet nieistotny obszar życia. W obszarze wpływów Rzymu Wschodniego wysokie obciążenie podatkowe prowadziło często do ruchów migracyjnych, które były w stanie doprowadzić do wyludnienia się dużych obszarów. W przeciwieństwie do innych potęg średniowiecza państwo o bizantyjskim charakterze dysponowało odpowiednią armią, która wymagała wysokiego zapotrzebowania finansowego. W bizantyjskim państwie ceni się wysoko również wartość dyplomatycznych strategii, co prowadzi do rozwinięcia podobnych do straży granicznej ugrupowań i struktur. Tak było właśnie w przypadku Konstantynopola i to miało się stać również później w Moskwie charakterystyczną cechą owego systemu społecznego. Bizantyjski charakter zyskało również Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego za sprawą cesarza Ottona II, bowiem jego żona Teophana była bratanicą wschodniorzymskiego cesarza Jana I. Tzimiskesa . W związku z ich ślubem i wyjazdem do niemieckich landów przywieźli oni ze sobą znaczną liczbę intelektualistów, naukowców i wykształconych w bizantyjskim aparacie państwowym biurokratów, którzy następnie w raz z upływem czasu mieli opracować od wewnątrz oblicze państwa. Wg polskiego historiozofa Feliksa Koneczego kultura o bizantyjskim charakterze aż do dzisiejszego dnia posiada negatywny wpływ na wiele zachodnioeuropejskich krajów, co da się rozpoznać w rozbudowie biurokracji, ale również w wywieraniu wpływu przez państwo na różnorakie obszary życia, które w ten sposób są ograniczane i zawężane, a do których państwo nie powinno się wtrącać. Prowadzi to również do powolnego zanikania aspektów etycznych i dalszej, bardziej lub mniej widocznej militaryzacji. W Rosji zaś kultura bizantyjska wymieszała się dodatkowo z elementami mongolskiej spuścizny, co przyniosło ze sobą dalej zagrażającą mieszankę wybuchową.
Po śmierci Iwana Groźnego, która nastąpiła w Roku Pańskim 1584, w rosyjskiej carskiej krainie zaczął się czas Wielkiej Smuty. Przez krótki czas rządził jego syn Fiodor I. (ale bardziej na papierze). W rzeczywistości słuchano się jednak Borysa Gudonowa, który w ostatnich latach życia Iwana Groźnego zaliczał się do jego wąskiego grona doradców. Borys Gudonow doszedł do władzy jako uzurpator, a od 1598 do 1605 był carem i Wielkim Księciem Rosji. Jednak wokół określonych grup Bojarów znajdowali się różni zwolennicy. Utrzymywali oni, że byli dalsi spadkobiercy Iwana Groznego i miał nie tylko jednego spadkobiercę w osobie Fjodorowa I. (który w międzyczasie zmarł - Iwan, czyli prawowity następca tronu został przecież zabity ręką własnego ojca). Zorganizowano zatem armię i wyruszono na Moskwę, gdy w tej dość chwiejnej sytuacji Borys Gudonow umarł (czy to w wyniku naturalnej czy nienaturalnej śmierci nie dało się tego w rzeczywistości wyjaśnić). O większy zamęcie nie można było mówić. W międzyczasie także grupy nacisków w Kremlu paktowały ze Szwedami, aby wywalczyć długo upragniony dostęp do Bałtyku zwracając się przeciwko Koronie Polskiej. W tej niejasnej sytuacji Rzeczpospolita Obojga Narodów wypowiedziała Rosjanom wojnę, aby uprzedzić atak złośliwych sojuszników. Było to w Roku Pańskim 1609, a w rok po tym, 4. lipca 1610 A.D. polski kontyngent Husarii uderzył na szwedzko-rosyjskie siły zbrojne pod niewielką miejscowością Kłuszyn w połowie drogi miedzy Smoleńskiem a Moskwą. Rosjanososzwedzi czy Szwedorosjanie, dowodzeni przez Dymitra Iwanowicza Szujskiego, rządzącego do tego momentu brata cara Wasyla IV, liczyli w sumie 35.000 żołnierzy. Polska husaria pod dowództwem Wielkiego Hetmana Stanisława Żołkiewskiego zmobilizowała zaledwie 7.000 mężczyzn. Mimo to udało się armię Szujskiego rozbić na kawałki a polscy skrzydlaci husarze w krótkim czasie potem mogli zwycięsko wkroczyć na Kreml moskiewski.
Sprawy stanęły na głowie. W decydującym momencie Polacy dali mata rosyjskiemu carowi. Bojarzy radzili nad tym, co w tej sytuacji należałoby uczynić i natychmiast pozbawili cara Wasyla jego urzędu. Ostrzyżono mu głowę i zesłano go do niedaleko położonego klasztoru. Po zajęciu Moskwy przez wielkiego hetmana Stanisława Żółkiewskiego klan Szujskich wraz z ex-carem zostali wzięci do niewoli i posłani do Warszawy. Tam oddał on hołd polskiemu królowi Zygmuntowi III. co przeszło do podręczników do historii jako „Hołd ruski”. Wielokrotnie uderzał on przy tym głową w kamienną posadzkę, jednocześnie leżąc przed królem, zrzekając się swojej władzy carskiej oraz przyrzekając, że nigdy więcej jakiemukolwiek Rosjaninowi będzie wolno zagrażać Rzeczypospolitej Polskiej. Pozostał w Polsce na wygnaniu i nigdy już więcej nie stanął na rosyjskiej ziemi ojczystej. Bojarzy zaoferowali tymczasem synowi i następcy tronu Zygmunta III. tytuł cara. Polsko-rosyjsko-litewska unia pod przewodnictwem Władysława IV. była w zasięgu ręki. W Moskwie były już wybijane monety z nadrukiem Władysława Zygmuntowicza. (russ. Владислав Жигимонтович). Przejęcie carskiej korony zostało jednak przez Zygmunta III. przekreślone, ponieważ wiązała się ona z jednym warunkiem. Młody polski następca tronu i spodziewany car musiałby przyjąć prawosławną wiarę, A tego nie zaakceptował Zygmunt III, prawdziwy katolicki mąż stanu. Tymczasem sprawy przybrały swój dalszy bieg. Bojarzy chcieli pokoju w kraju. Zgodzono się w końcu na Michaiła, syna Bojara Fiodora Nikicia Romanowa-Juriewa. Był to początek dynastii Romanowów. Natomiast przebywający w Polsce Szujski był Bojarom solą w oku i jak najszybciej musiał zostać zlikwidowany. Jego obecność na wygnaniu bowiem była jak jątrząca się rana, która przypominała o niechlubnej abdykacji i przekazaniu tytułu cara polskiemu następcy tronu. Został on zatem razem z całym klanem otruty (można wspomnieć spadkobierców Opriczniny, którzy zdolni byli również daleko od Kremla do haniebnych czynów), ponieważ wspomnienie o Szujkim i niechlubne złożenie hołdu miało zostać zatarte. Husaria opuściła Kreml 4. listopada (wg kalendarza juliańskiego właściwie 22. Października) 1612. Do dzisiaj en dzień jest w Rosji doniosłym świętem - Dzień Jedności Narodowej (po rosyjsku День народного единства), aczkolwiek tylko nielicznym są znane prawdziwe powiązania. A polska husaria była jedyną zagraniczną armią w historii Rosji, która przez była w stanie przez dłuższy okres czasu trzymać w ryzach Kreml moskiewski.
Niecałe dwa stulecia później Rosja i klan Romanowów wzięla udział w rozbiorze Rzeczpospolitej, Polska została wymazana z mapy. Pamięć o Husarii miała zostać wygaszona. W 1917 A.D. wraz z październikową rewolucją nastał mroczny czas, nie tylko dla samej Rosji ale także dla Polski i pozostałych krajów silnej przedtem Christianitas. W roku 1940 na spadkobiercach polskiej szlachty w Katyniu został dokonany masowy mord na niespotykaną skalę. Polska miała na zawsze zniknąć ze światowej sceny a pamięć o skrzydlatych husarzach razem z nią.

W tym miejscu należy napomknąć, że znaczenie Rosji dla historii naszego świata jest szczególne. Wielu wierzy, że w związku z okolicznościami zajęcia Kremla przez husarię został osiągnięty decydujący punkt zwrotny w historii, jednakże postrzegany jest także jako zaprzepaszczony. Zdobywanie samym mieczem tutaj nie wystarcza. Właściwe pole bitwy rozciągało się w sercach ówczesnych ludzi, którzy brali udział w tym historycznym wydarzeniu. Tylko przez zdecydowaną walkę z własnymi grzechami i słabościami, żalem i zadośćuczynieniem własnych uchybień uda się zrobić należyty wyłom w szeregach wrogach. Najświętsza Matka Boża wspomina nam o tym w drugiej Tajemnicy Fatimskiej A.D. 1917: „Widzieliście piekło, dokąd idą dusze biednych grzeszników. Aby ich ratować, Bóg chce ustanowić na świecie nabożeństwo do mego Niepokalanego Serca. Jeśli zrobi się to, co ja wam mówię, wiele dusz zostanie uratowanych, nastanie pokój na świecie. Wojna się skończy. Ale jeżeli się nie przestanie obrażać Boga, to za pontyfikatu Piusa XI rozpocznie się druga, gorsza. Kiedy ujrzycie noc oświetloną przez nieznane światło, wiedzcie, że to jest wielki znak, który wam Bóg daje, że ukarze świat za jego zbrodnie przez wojnę, głód i prześladowania Kościoła i Ojca Świętego. Żeby temu zapobiec, przyjdę, by żądać poświęcenia Rosji memu Niepokalanemu Sercu i ofiarowania Komunii św. w pierwsze soboty na zadośćuczynienie. Jeżeli ludzie me życzenia spełnią, Rosja nawróci się i zapanuje pokój, jeżeli nie, Rosja rozszerzy swoje błędne nauki po świecie, wywołując wojny i prześladowania Kościoła. Dobrzy będą męczeni, Ojciec Święty będzie bardzo cierpieć, wiele narodów zostanie zniszczonych, na koniec zatriumfuje moje Niepokalane Serce. Ojciec Święty poświęci mi Rosję, która się nawróci, a dla świata nastanie okres pokoju”.
Niech w sercach naszych toczona będzie walka i niech będzie ona zwyciężana! Niech Najświętsza Matka Boża wstawia się za nami! Niech Pan zmiłuje się nad nami wszystkimi!